รู้จัก “บ้านโคโลเนียล”

รู้จัก ‘บ้านโคโลเนียล’ สถาปัตยกรรมที่ผสมความเป็นไทยเข้ากับศิลปะตะวันตกอย่างรื่นรมย์

จากอิทธิพลอันล้นหลามของชาติตะวันตกในยุคล่าอาณานิคม การใช้ชีวิตเฉกผู้มาเยือนจากฝั่งยุโรปถือเป็นความศิวิไลซ์ของชนชั้นสูงในสยาม เจ้านายและบรรดาขุนนางจึงต่างชื่นชอบศิลปะและอารยธรรมตะวันตก เกิดความนิยมที่จะผสมผสานสุนทรียะไทย-เทศเพื่อบอกเล่าเอกลักษณ์ตัวตนลงในบ้านพักอาศัย สถาปัตยกรรมผสมผสานอย่าง ‘บ้านโคโลเนียล’ จึงถือกำเนิดขึ้นในหัวเมืองใหญ่อย่างกรุงเทพมหานคร

‘ตึกฝรั่ง’ เป็นอีกหนึ่งชื่อเรียกบ้านโคโลเนียลที่ซ่อนความเป็นมาไว้ในชื่อ ตึกฝรั่งสามารถพบเห็นในทั่วกรุงเทพมหานคร โดยเฉพาะในย่านบางรัก สาทร พระนคร และธนบุรีที่มีเจ้านายและชาวต่างชาติพำนักอาศัย จุดเด่นของบ้านโคโลเนียลในสยามคือเอกลักษณ์เฉพาะตัวที่ผสมผสานระหว่างความเป็นพื้นถิ่นของสยามเข้ากับศิลปะตะวันตกหลากหลายชาติ ไม่จำกัดเฉพาะเพียงศิลปะของเจ้าอาณานิคมดังเช่นที่ปรากฏในประเทศเพื่อนบ้าน ตึกฝรั่งของไทยจึงมีทั้งกลิ่นอายความเป็นไทยที่ประดับตกแต่ง และยังเป็นสถาปัตยกรรมที่ใช้ประโยชน์ได้จริงตามแบบฉบับตะวันตก โดยมีจุดประสงค์เพื่อเอื้อให้การใช้ชีวิตของผู้อยู่อาศัยสะดวกสบายยิ่งขึ้น และเป็นสัญลักษณ์ที่ชนชั้นสูงใช้แสดงอารยธรรมที่ก้าวหน้าไม่แพ้ประเทศมหาอำนาจ

บ้านโคโลเนียลในไทยมีลักษณะเด่นเป็นอาคารสองชั้น ที่น้อมนำศิลปะคลาสสิคที่โดดเด่นด้วยเสา-คานให้ปรากฏเป็นโครงสร้างบ้าน จัดเรียงระยะห่างของเสาเท่าๆ กันเพื่อใช้รองรับชายคา ตัวบ้านนิยมใช้สีอ่อนดูสบายตาอย่างสีขาว สีชมพูอ่อน และสีเหลืองพาสเทลลงตัวกับอากาศร้อนชื้น และนิยมใช้ประโยชน์จากบริบทโดยรอบด้วยการเจาะช่องแสงและหน้าต่าง เน้นให้อากาศถ่ายเทได้สะดวกเพื่อระบายอากาศเมืองร้อน และเพิ่มรายละเอียดตกแต่งด้วยกรอบประตูและหน้าต่างโค้งมนตามศิลปะโรมันคลาสสิค ประดับด้วยเส้นลูกฟักให้กลิ่นอายเรียบหรู ส่วนหลังคานั้นผสมความเป็นไทยด้วยทรงจั่วผสมปั้นหยา ปูด้วยกระเบื้องว่าวซึ่งเป็นเอกลักษณ์ของบ้านเรือนไทย รวมถึงตกแต่งชายคาและหน้าต่างด้วยไม้ฉลุลายทำให้อาคารมีเอกลักษณ์หนึ่งเดียว

การตกแต่งภายในของบ้านโคโลเนียลยังผสมผสานความเป็นไทย-เทศจากพื้นจรดเพดาน นิยมปูพื้นด้วยกระเบื้องลายต่างๆ หรือไม้ทั้งสีเข้มและสีอ่อนตามฉบับฝรั่ง โดยไม้สีเข้มจะเสริมบรรยากาศให้อบอุ่มแกมภูมิฐาน ส่วนไม้สีอ่อนช่วยปรับให้พื้นที่ให้ดูโปร่งโล่งอยู่สบาย ถัดมาที่ผนังนิยมใช้ทั้งผนังปูนฉาบเรียบและผนังไม้เซาะร่องให้บ้านดูมีมิติยิ่งขึ้น ส่วนของตกแต่งนิยมสไตล์วินเทจหรือเฟอร์นิเจอร์โบราณทั้งจากในไทยและต่างประเทศ อาทิ นาฬิกาตั้งพื้น เครื่องดนตรีหายาก หรือโคมไฟโลหะเพื่อสร้างสุนทรียะแต่เก่าก่อนให้ลงตัวกับสถาปัตยกรรม รอบตัวบ้านโคโลเนียลยังนิยมจัดภูมิทัศน์ด้วยสวนสวย เชื่อมบริบทร่มรื่นของธรรมชาติเข้าสู่พื้นที่ภายในผ่านช่องแสงเพื่อปรับบรรยากาศให้ยิ่งรื่นรมย์

เรียกได้ว่าบ้านโคโลเนียลหลอมรวมความเป็นไทยเข้ากับอิทธิพลอันศิวิไลซ์ของตะวันตกอย่างลงตัว โดยใช้สถาปัตยกรรมเป็นสมุดบันทึกความรุ่งโรจน์ของพระนครในอดีต พร้อมบอกเล่าและส่งต่อประวัติศาสตร์อันรุ่มรวยจากรุ่นสู่รุ่น